Kripto Piyasa Rehberi

Kripto piyasalarda yaşanan çöküş sonrası taze bir başlangıç yapmak istemez misiniz? Yatırım stratejisi oluşturmak ve uzun vadede portföyünüzü nasıl büyütebileceğinizle ilgili etraflıca bir kripto piyasa rehberi hazırladık.

Evet oldu, piyasalar 2014’ten bu yana benzeri görülmemiş şekilde çöktü. Tecrübesiz yatırımcıların yaşadığı panik havası, Bitcoin’in vadeli işlemlere açılması, piyasaların aşırı değer kazanması gibi nedenlerden dolayı balon patladı. Peki, şimdi ne yapacağız?

Önümüzdeki günlerde, yatırım yaklaşımınızı gözden geçirmek ve sizi bu noktaya taşıyan kararlarınızı sorgulamak için iyi nedenleriniz var. Sadece Twitter veya Reddit’te övüldüğü için bir altcoin’den diğerine atlamak geçtiğimiz aylarda işe yaramış olabilir ancak söz konusu tekniğin sürdürülebilir olmadığını maalesef herkes acı bir şekilde deneyimledi.

İyi haber şu; sonunda uzun dönem hareketli ortalamalara günden güne yaklaşmaktayız ki bu durum daha sağlıklı giriş noktaları ve fırsatları beraberinde getirecektir. Kötü haber ise sürekli kaşınan, Tether ve benzeri sorunlu başlıklar çözüme kavuşturulmadığı takdirde panik havası devam edebilir.

Hiç kimse dibi bilemez, ancak şahsen irrasyonel büyüme dönemini geride bıraktığımızı, artık kripto para piyasalarının daha ciddi bir şekilde irdelenip, rüştünü ispat etme dönemine girdiğini düşünüyorum. Bu dönemde CryptoNick, John Mcafee gibi figürlerin havaları da sönecektir.

Giriş:

Yaşadığımız çöküşü bir öğrenme motivasyonu veya tecrübe olarak görmeli ve akıllıca kullanmalıyız. Boğa sezonunda yaptığımız hataların tamamında ödüllendirilmiş olabiliriz. (shillenen projeyi almak, pump yapmış coin’e girmek, bir projeden diğerine atlamak vs.) Ancak bu hatalar bizi en sonunda varmış olduğumuz noktaya ulaştırdılar. Hiç kimse, herhangi bir kullanım alanı olmayan projelerdeki aşırı büyümelerin, kaçınılmaz çöküşü hazırladığı gerçeğini inkâr edemez.

Bu katliamdan sonra (veya şu anda) taze bir başlangıç yapmak istiyorsanız, işte burada bir kripto piyasa rehberiniz olacak.

Birinci Bölüm: Yatırım Stratejisi Belirlemek

Söz konusu para sizin paranız. Bir strateji belirlemek için muhakkak zaman ayırmalı ve emek harcamalısınız.

1. Biraz yavaşlayın ve alacağınız her altcoin’i almadan önce muhakkak 1 hafta araştırın.
2. Bir altcoin’e sadece yükseldiği için girmeyin.
3. Bir altcoin’den sadece düştüğü için çıkmayın
4. Kaybetmeyi göze aldığınız miktarlarda yatırım yapın.
5. Pozisyon alırken giriş ve çıkış planı belirleyin.

İlk olarak, yatırımın geri dönüşü için bir hedef oluşturun, bu hedef için bir “hold” periyodu belirleyin. Girdiğiniz her pozisyon için ne kadar kaybetmeyi göze aldığınızı, paranızın ne kadarını riske ettiğinizi düşünün.

Hedef Belirlemek, ROI (Return of investment: Yatırımın Geri Dönüşü)

Kripto para piyasaları ile yeni tanışmış birçok genç yatırımcı, getiri ve riskler konusunda gerçekçi olmayan beklentilere sahip. Kripto haricinde başka herhangi bir varlık türünde yatırım yapmamış kişiler, piyasanın çoğunluğunu oluşturuyor.  Dolayısıyla tecrübesiz yatırımcı, aylık yüzde 5-10 gibi hedefleri cezbedici ve heyecanlandırıcı bulmayabiliyor.

Bu noktada sakinleşip, geçtiğimiz sene yaşadığımız 10x büyümenin neden gerçekleştiği üzerine düşünmeli, bu sene aynı büyüme oranlarının yakalanmasının ne kadar uzak ihtimalli olduğunun farkına varmalıyız. Cezbedici bulmadığımız aylık %5-10’luk geri dönüşler, uzun vadede daha sürdürülebilir olup, alternatif bir varlık sınıfı için çok daha sağlıklı normlardır.

Marketin ROI değerleri üzerine düşünüp, belirli bir zaman dilimi için geçekçi bir hedef belirlemek ve sonrasında risk iştahınıza göre bu hedefleri düzenlemek, stratejiniz için güzel bir temel noktası oluşturacaktır.

Örnek: 2 Yıllık Periyot için Yatırım Planı Oluşturmak

Varsayalım fonlarınızı 2 yıl süreyle muhafaza edeceksiniz, bu noktada gerçekçi bir hedef nasıl belirleyebiliriz? Geçmiş dönemlerde yaşanan 2 yıllık geri dönüşler bize fikir verebilir. Şu anda ciddi bir düzeltme yaşadık, 2014 çöküşü sonrası 2015 yılı ile başlayan 2 yıllık fiyat hareketi güzel bir referans noktası oluşturmamıza yardımcı olacaktır.

Yıl	Toplam Market Hacmi
1 Ocak 2015	5.5 Milyar Dolar
1 Ocak 2017	18.5 Milyar Dolar

Compounded annual growth return (CAGR): [(18/5.5)^1/2]-1 = %81

Yıllık yüzde 81 oranında bir büyüme elde edebilmek için her ay yüzde 4.9’luk bir bileşik getiriye ihtiyacımız var. Her ne kadar bu hesap, “lambo moon” tayfası için heyecanlandırıcı olmasa da, ayakları yere basan bir noktadadır. Daha riskli bir yatırım kompozisyonu tercih etmeniz durumunda bu oranın (yıllık %82) iki katını hedefleyebilirsiniz. Size belirlemeniz gereken hedefi ben söyleyemem, buna siz kendiniz karar vermelisiniz zaten tam da bu yüzden kripto piyasa rehberi hazırladık. Sadece koyduğunuz hedefi, küçük market hacmine sahip shillcoin‘lere bağlamamalısınız, çünkü bu tarz bir bağımlılık sürdürülebilir olmayacaktır. Bir kere hedef belirledikten sonra, hedefinize bağlı kalarak portföyünüzün risk profilini inşa edebilirsiniz (düşük riskli ve yüksek riskli altcoin’lerin dağılım oranları).

Kripto Para Piyasalarında Risk Yönetimi

Kripto piyasalarda alacağınız her altcoin risklidir. İncelediğiniz altcoin’leri içerdikleri risklere göre kategorize etmek size yardımcı olacaktır.

Kripto Para Piyasaları Düşük Risk Grubu Altcoin’ler / Temel Çekirdek Yatırımlar

Bu yatırım grubu için düşündüğümüz seçimler, muhakkak rüştünü ispat etmiş, 3 yıl sonra bile olacaklarına kesin gözüyle bakılan, onlarca borsada işlem gören ve herhangi bir ayı sezonunda sonra eski fiyatlarına geri yakalayabilecek coin’lerden oluşmalı.

Bitcoin, Litecoin, Ethereum ve Monero gibi altcoin’leri bu sınıfta düşünebiliriz.

Orta Seviye Risk İçeren Spekülatif Altcoin’ler

Çalışan bir ürüne sahip, temel bir sorunu çözen, yine yüksek market hacimli fakat çekirdek yatırımlarımıza oranla daha yüksek düzeyde risk içeren altcoin’ler grubu bu kategoride yer alacak.

Zcash, Ripple, Qtum, Bitcoin Cash, Waves gibi altcoin’leri bu kategoride sınıflandırabiliriz.

Yüksek Risk Grubu Altcoin’ler

Bu bölüme, son zamanlarda ortaya çıkmış coinleri, ICO‘ları, shillcoinleri veya düşük market hacimli neredeyse tüm alternatifleri dahil edebilirsiniz.

Ne kadar risk almalısınız? Risk faktörünüzü, ekonomik durumunuzla beraber, teknik ve temel analizdeki uzmanlık seviyeniz belirler.

Tavsiye edebileceğim başlangıç noktası

• %50-70 oranında düşük risk grubunu coin’ler ile başlayıp, deneyim ve güven kazandıkça bu oranı %30’a kadar düşürebilirsiniz.
• Muhakkak yatırımınızın 1/3’ ü güvenli sağlam altcoin’lerden oluşuyor olmalı.
• ASLA yatırımınızın tamamıyla spekülatif seçimler yapmamalısınız.

Risk yönetimi ile ilgili muhakkak göz önünde bulundurmanız gereken bazı temel prensipler

• Sektörler arasında çeşitlendirmelere gidin ve periyodik olarak altcoin dağılımınızı yeniden düzenleyin. Örneklendirmek gerekirse, platform coin’lerinizin toplam portföyünüze oranının %25 olduğunu varsayalım. %50’lik bir kâr sonrası bu oran %37.5 e çıkacaktır. Elde ettiğiniz %12.5 oranındaki kârı realize ederek, platform coin’lerinizin oranını yeniden %25 düşürebilirsiniz.
• Bir pozisyona girerken, ortalama maliyet hesabı yapın. Elinizdeki X miktar parayı, bir defa yerine, belirli bir periyot içinde yatırıma dönüştürmeyi planlamalısınız. Ayrıca düşüş risklerine karşı azalan fiyatlar ile parçalı alım yapmayı deneyebilirsiniz. Örneğin 1000 lira ile bir defada ethereum almak yerine, 500 lira ile ilk alımı yapıp, kalan 250 lira ile %20 düşük fiyattan en son kalan tutar ile %40 aşağıdan alım yapabilirsiniz. Bu sayede pozisyona giriş maliyetiniz düşecektir.
• Birikimlerinizin %10, %15’inden fazlasını kripto para piyasalarına yatırmayın.
• Günlük işlem veya kısa vadeli yatırım için portföyünüzün küçük bir bölümünü kullanın.
• Kâr realize etmiyorsanız, para kazanmıyorsunuz demektir. Başkaları açgözlü davrandığında siz rasyonel düşünüp kârlarınızı realize edin.
• Muhakkak bir miktar rezerv para bulundurun. Bu sayede olası geri çekilmelerde pozisyon ekleyip, maliyet düşürebilirsiniz, bu yöntem giriş stratejinizin bir parçası olmalı.
• Yüksek risk faktörü olan bir pozisyonda kabul edemeyeceğiniz zarar seviyesini düşünün ve ani düşüşlere karşı korunmak için stop-limit emirlerini kullanın. En düşük limitinizin yaklaşık % 5-10 aşağısında pozisyonu kapatın. Stop-limit emirleri mükemmel değildir, ancak olası çöküşlerde riskten korunma stratejisine sahip olmamaktan daha iyidir. Sadece uzun vadede tutmak istemediğiniz coin’ler için bu stratejiyi uygulayabilirsiniz.

Herhangi bir altcoin’in içerdiği riskin, marketin genel risk faktörü (Rm) ile altcoin’e özgü risk faktörünün (Ra) toplamı kadar olduğunu düşünebilirsiniz.

Rt = Rm + Ra

Marketin içerdiği risk faktörü; birçok parametreye bağlı olup, tamamıyla kaçınamayacağımız risklerdir. Ancak altcoin’e ait riskleri (Ra) kişisel yatırım standartlarımızı oluşturarak minimize edebilirsiniz. Örnek vermek gerekirse; bir altcoin’in geliştirici ekibi, projenin hangi problemi çözdüğü, hedeflediği pazar, projenin rakipleri gibi etmenlerin tamamı söz konusu altcoin’in içerdiği risklere dair bize ipuçları sağlarlar. İşte bu riskleri olabildiğince minimize etmek temel gayemiz olacaktır. Altcoin seçimi için kullanacağımız temel yöntemlerden kripto piyasa rehberinin 2. bölümünde bahsedeceğiz.

Portfolyo Dağılımı

Altcoin’leri yukarıda açıkladığımız 3 risk grubuna göre sınıflandırmanın yanı sıra, belirlediğimiz seçeneklerin kullanım alanlarına göre de bölümlere ayırmak oldukça işimize yarayacaktır.

• Temel / çekirdek yatırımlar – Bitcoin, Ethereum, Litecoin
• Platform coinler – Ethereum, Neo, Dragonchain, Zilliqa, Ark
• Anonim coinler – Monero, Zcash, Pivx, Dash
• Finans / Hızlı değer transfer araçları – Ripple, Stellar
• Şirketler için blokzincir çözümleri – VeChain, Walton, Factom
• Gelecek vaad eden teknolojiler – NANO / Raiblock, Cardano, Iota, Ncash

*Altı çizili altcoin’lerin incelemelerine sitemiz üzerinden ulaşabilirsiniz.

Söz konusu kategorizasyon için onChainfx sitesinden yardım alabilirsiniz.

Kendinizi Eğitin

Bir yatırımı değerlendirebilmenize olanak sağlayacak yegâne şey sizin bilgi birikiminizdir. Risk ve potansiyelleri doğru bir şekilde yargılayabilme yeteneğiniz, konuyla ilgili anlayışınız ile büyük ölçüde ilişkili olacaktır. Örneğin tedarik zincirlerinin (supply chain) nasıl işlediğine dair bir şey bilmiyorsanız, VeChain veya WaltonChain hakkında nasıl yargıya varabileceksiniz? Cardona bloğunu okurken, işin teknik altyapısı ile alakalı hiçbir şey anlamadıysanız, ADA’nın kabul edilme olasılığını nasıl belirleyeceksiniz?

Sahip olduğunuz altcoin’lerin tarihsel fiyat hareketlerini düşünün. Genel olarak Bitcoin pump yaptığında altcoin’ler dökülür, ancak hangi oranda düştükleri tamamen altcoin ile alakalıdır. Veya Bitcoin yatay hareket yaptığında – ki genelde yapmaz 🙂 – altcoin’ler yükseliş eğilimi gösterirler, bununla beraber Bitcoin’in düşmesinin tüm marketi düşürdüğünü de aklımızdan çıkarmamalıyız.

Bu noktada portföyümüzü çeşitlendirip, farklı kullanım alanlarına göre bir dağılım yapmak çok akılcı bir yaklaşım olacaktır. Ancak abartıya kaçmamalıyız, 12 kripto para biriminden fazlasına sahip olmak işleri çığrından çıkarabilir. Çünkü her coinin içerdiği risklere tam anlamıyla hakim olabilmek için yeterli yetkinliğe sahip olamayız. Portföyünüzde 20’den fazla altcoin’iniz varsa, altcoin’lerinizi, iyice araştırdığınız ve anladığınız sektörlere konsolide etmeyi düşünebilirsiniz.

İkinci Bölüm: Altcoin Seçimi Nasıl Yapılmalı?

Kripto piyasa rehberi yazımızın ikinci bölümünde kripto para tercihi metodolojisinden bahsedeceğiz. Eğer temel analiz yaparken zorlanıyor ve nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız, 3 adımlı sistemimizi takip edebilirsiniz.

Adım 1: Filtreleme ve Araştırma

İnternette bakabileceğiniz sınırsız sayıda yer var, araştırma yaparken kaybolabilir veya bunalabilirsiniz. Bu noktada, kendi portföy belirleme stratejinize geri dönüp, daha fazla almak istediğiniz altcoin’ler üzerinde düşünmek en iyi başlangıç yöntemidir. Örneğin benim görüşüme göre işletme odaklı blokzincir çözümleri önümüzdeki birkaç yıl içerisinde çok değerlenebilir. Bu düşünceden yola çıkarak, söz konusu kategoride bulunan bütün altcoin’lerin listesini oluşturmaya çalışıyorum.

En iyi 100 altcoin’e ilişkin kısa açıklamaların bulunduğu ve kategorilerin yer aldığı Upfolio‘da “Enterprise” (Şirket) kategorisini seçtiğinizde, bir listeye ulaşabilirsiniz. (VEN, FCT, WTC vs.)

Potansiyel adaylarınızı oluşturduktan sonra, okumaya başlayabilirsiniz.

• Projenin web sitesini eleştirel bir gözle değerlendirin. Profesyonel olmayan veya kötü şekilde düzenlenmiş, saçma sapan pazarlama cümleleri görüyorsanız uzak durun. Her zaman bir yol haritası arayın, şimdiye kadar söz verilenler ile gerçekleştirilenleri karşılaştırın. Muhakkak ekibi kontrol edin, LinkedIn üzerinden geçmişte nerelerde görev aldıklarını bulmaya çalışın. Developer ekibi gizliyse, koşarak uzaklaşın!
• Whitepaper ve iş geliştirme planını okuyun. Coin’in nasıl çalıştığını ve nasıl değer yaratmaya çalıştığını muhakkak anlamalısınız. Eğer altcoin’in herhangi bir kullanım alanı yoksa veya kullanım durumu bir blokzincir gerektirmiyor veya blokzincirden faydalanmıyorsa, pas geçin.
• Blockexplorer sayfasını muhakkak kontrol edin. token kullanıcılar arasında nasıl dağılmış. Büyük hesaplar satış yapıyor mu? Ayrıca vakıf veya kurucu hesaba tahsis edilen altcoin / jeton miktarı ne kadar? Bulmaya çalışın.
• Github sitesinden proje sayfasını kontrol edin. Aktivite var mı?
• Reddit başlıklarını, medium ve steem hesaplarını kontrol edin. Ekip bu platformlarda aktif mi? Topluluğun projeye dair beklentilerini öğrenmeye çalışın. Hype var mı? Geliştiriciler ve topluluk arasındaki etkileşim nasıl?
• Muhakkak twitter hesaplarını kontrol edin. Son tweetini 2016’da atmış bir projeye yatırım yapmak istemezsiniz.
• Ben ayrıca BitcoinTalk başlıklarının uzunluğu ile tartışmanın içeriği ve kalitesini de kontrol ediyorum.

Aslında aşağıda listelediğim birkaç hususa dikkat ederek, projenin scam veya ponzi olduğunu rahatlıkla anlayabilirsiniz.

Red Flagler

• Projenin sahibi için yüksek oranda altcoin / token ayrılması
• Kazanç garantisi (Bitcooooonneeeeeect!)
• Süslü klişeler ile doldurulmuş belirsizlik içeren whitepaperlar
• Belirsiz bir yol haritası, projenin açık bir kullanım alanının olmaması
• İşe yarar hiçbir kodun olmadığı Github sayfası veya seyrek düzensiz aktivite
• Haklarında bilgi bulmanın zor olduğu geliştirici ekip

Eğer bunlardan herhangi biri araştırdığınız projede varsa arkanıza bakmadan uzaklaşın!

Adım 2: Potansiyel Seçiminizi Bir Kontrol Listesi Üzerinden Geçirmek

Bir altcoin’i daha fazla analiz etmeye değer olduğunu düşünüyorsanız, bunları standart bir kontrol listesinden geçirin. Bu listeye kendinizde eklemeler yapabilirsiniz.

Altcoin Temel Analizi Listesi

1. Coin’in çözmeye çalıştığı problem nedir?
2. Geliştirici ekip kimlerden oluşuyor? Nasıl finanse ediliyorlar?
3. Hedefledikleri market büyüklüğü ne kadar?
4. Rakipleri kimler? Rakiplerine kıyasla neyi daha iyi yapıyorlar?
5. Kurguladıkları yol haritası nedir ve yol haritasına nasıl bağlı kalmayı planlıyorlar?
6. Çalışan bir ürünleri, uygulamaları var mı?
7. Coin / token sahibi için nasıl değer yaratıyor, stake mekanizması mı var yoksa transfer aracı mı?
8. Yeni bir teknoloji kullanıyor mu?
9. Fikir kolay bir şekilde kopyalanabilir mi?
10. Projenin eksiklikleri ve zayıf yönleri neler?

Bu noktada seçtiğimiz altcoin hakkında bir yargıya varıp, yukarıda belirlediğimiz 3 risk kategorisinden birine koyabiliyor olmalıyız. Ayrıca yaptığımız seçimi aşağıda yer alan kripto paraların faydaları kontrol listesinden geçirip, blokzincirlerin hangi spesifik özelliklerinden dolayı hangi maddelerde yine hangi mevcut projelere oranla artırılmış işlevsel özellikleri olduğunu belirlemeye çalışın.

Kripto Paraların Faydaları

1. Merkeziyetsizlik (decentralization) – Aracıların transferleri onaylamasına gerek yoktur. Aracı yoktur !
2. Transparanlık ve Güven – Blokzincirler paylaşımlı olduğu için yapılan transfer işlemleri herkese açıktır.
3. Değişmezlik (Immutability)– Bir transfer gerçekleştirildikten sonra geriye döndürülemez.
4. Dağıtılmış Yapı – Sistem dünya üzerinde yüzlerce ağa bölünmüş bir p2p ağı sunar. Bu sayede sistemi çökertmek mümkün değildir.
5. Güvenlik – Transferler kriptografik olarak güvence altına alınır.
6. Sadelik ve konsolidasyon – Bir blokzincir şirketler tarafından dağıtılmış bir muhasebe defteri olarak hizmet verebilir bu sayede bağımsız işletmeler kendi veri setlerini muhafaza edebilirler.
7. Hızlı Çözüm – Finans dünyasında bir blokzincir transfer hızlarını ciddi ölçüde artırabilir.
8. Maliyet – Aracıların ortadan kaldırılması, maliyetleri ciddi oranda azaltacaktır.

Sonuç

Kötü hissetmeyin! Asla umutsuzluğa kapılmayın. Hepimiz zor zamanlar geçirdik, herkes belli oranlarda kayıplar yaşadı, ama en nihayetinde hayat devam ediyor. Her doğan güneş yeni umutları ve fırsatları beraberinde getiriyor. Kripto piyasa rehberi yazımızda, nasıl portföy inşa edileceği, kripto para seçerken nasıl bir yöntem belirlenmesi gerektiği, temel analiz konusunda izlenmesi gereken adımları ayrıntılı bir şekilde paylaştık. Size ne almanız veya ne almamanız gerektiğini söylemiyoruz, zaten söyleyenlere de itimat etmemelisiniz. Karar almadan önce muhakkak kendi araştırmanızı yapmalı ve söz konusu yöntemleri kendinize göre adapte etmelisiniz. Bol kazançlar,

Öneri ve görüşleriniz bizim için çok değerli, kripto para piyasaları rehberimiz hakkındaki düşüncelerinizi yorumlar bölümünde bizimle paylaşırsanız çok mutlu oluruz.

Sevgiyle kalın.